Çekim Ölçekleri

Fotoğraf, grafik, resim, sinema, heykel gibi insan ögesini kullanan sanatlarda, insan vücudunun bu gün kullanıldığı şekliyle yazılmaya ve konuşulmaya başlanması ortaçağın bitip yeni çağ başlamasıyla yaşanan Rönesans akımıyla etkili olmuştur.

Dünyaca ünlü "Son Akşam Yemeği" tablosu, tüm zamanların en iyi ressamı Leonardo nun önemli eserlerinden biridir. 

Leonardo, Rafael gibi ustalar yaptıkları resim veya heykel gibi eserlerinde insan anatomisini inceleyerek  insan vücut ölçüsünün en mükemmel şeklini araştırdılar. 

Elde ettikleri bu bilgiler sonucu altın oran boyutları ortaya çıktı. 

Peki nedir bu altın oran dedikleri şey?.. 

Altın oran matematik ve sanatta, bir bütünün parçaları arasında gözlemlenen, uyum açısından en yetkin boyutları verdiği sanılan geometrik ve sayısal bir oran bağıntısıdır. 

Çekim ölçekleri de bu oranlara göre çekilen objenin çerçeve içerisine yerleştirilme şeklidir. 

Burada genellemeye uymak şartıyla ülkelerin görsel alışkanlıklarına ve yönetmenlere göre küçük değişiklikler yapılmaktadır. 

Özel amaçlara hizmet eden çekimler haricinde çekim ölçeklerine uyulur.

Burada yer alan tüm çekim ölçekleri aynı zamanda hem fotoğraf makinesiyle hemde video kamerayla yapılan  çekimlerde aynı şekilde kullanılırlar.

Aslında bu ölçekler katı kurallarla uygulanmaz  ancak kullanıldığında konunun anlatımını kolaylaştırmasının yanında görsel olarak estetik katar. 

Doğru ölçeklerle çekilmiş fotoğraflar daha rahat izlenir. Amatör fotoğraflara bakmak bile istemeyiz.  

Filmlerde ise doğru çerçeve seyirciyi rahatsız edebilecek farklı detayların dikkati dağıtmasını engeller. Bu nedenle çekimleri ve kurgusu doğru yapılmış filmleri izlerken sanki o filmin çekildiği mekan daymış hissi uyanır. 

Yakın Plan Çekim (Detay)

Bir bütünün küçük parçalarını göstermede kullanılan çekim ölçeğidir. Seyirci yönlendirilir. Yani dikkat çekilmek istenen obje seyirciye gösterilir. İnsan yüzündeki belli organların çok yakın görüntüsünün çerçevelendiği plandır. İnsan yüzü dışında elleri ve diğer kullanılan nesnelerin yakın planlarının da çekimi yapılır. 

Burada gözlerdeki gergin ifadeye dikkat çekilmiştir. 

Baş Plan

Yüzün  ekranı doldurduğu ölçektir. Duygusal durumun seyirciye aktarılmasında etkilidir. Yüzdeki mimik hareketlerinin gösterilmesinde bu plandan yararlanılır. Kullanımında çene kadrajda kesilmez. Bu planda baş alın kısmından kesilerek kullanılabilir. Detaylar konunun izleyiciye aktarılabilmesi açısından çok önemlidir.

Omuz Plan

İzleyiciye yakınlık duygusu hissettirmesi yönüyle oldukça önemlidir. Konu olan kişinin duruma bağlı dramatik hislerinin önemli olduğunun seyirciye anlatılabilmesi amacıyla kullanılır. 

Gögüs Plan

Bu planda çerçeve göğsün altında veya üstünde olacak şekilde yapılır.

Bu plan Video kamera ile kullanıldığında genellikle sahnede geçen diyalogların seyirciye aktarılmasında kullanılır. Sahnede iki kişinin karşılıklı konuşmasında sıkça kullanılan bir plandır. Kişilerin mimik ve jestleri görünür ancak çok baskın olarak seyirciye aktarılamaz. Televizyon açık oturum çekimlerinde kullanıma en uygun ölçektir. Fotoğrafta ise vücut diliyle birlikte yüzdeki duygu yakalanabilir.

Bel Plan

Bu planda çerçeve belin altında veya üstünde olacak şekilde yapılır.

Fotoğraf yönünden ele alırsak çerçevede yer alan kişinin arkasında uzakta planda yer alan, örneğin manzara gibi tamamlayıcı öğlelerinde seyirciye gösterilmesi amacıyla kullanılır. Aynı durum video kamera ile yapılan çerçeveler için de geçerlidir. Vücut dili yanında arka planda yer alan tamamlayıcı öğeler de seyirciye aktarılır   

Diz Plan

Bu planda çerçeve dizin üstünde olacak şekilde,

 dizin altında  olacak şekilde veya

bilek eklem yerinin hemen üstünden baş boşluğuna kadar olan çerçevedir. Zemini veya ayakkabıları görmemek, boy planın fazla büyük olması, çerçevenin sağ veya solundan istenmeyen detayları göstermemek için kullanılır.

Boy Plan

Boy plan kişinin bastığı zeminin rahatlıkla görülebildiği ve üstte gerekli baş boşluğunun bırakıldığı tüm vücut hareketlerinin izlenebildiği bir çerçeve içinde yer alır.

Çekim ölçeklerinde en çok dikkat edilmesi gereken kural çerçeveyi eklem yerlerinden kesmemektir.

Eklemler vücudu ve ölçülerini belirleyen yerlerdir.

El çekerken bilek ekleminden kesme yapılmaz, baş çekiminde boyundan kesmek hatadır.

 Sonuç olarak çekim ölçeklerini doğru kullanmak konu anlatımını kolaylaştırır. Estetiği sağlar.